Techniczne Dydaktyczne Środki Nauczania

4 data 29.03.2008, o 07:40 (UTC)

"Odpowiednie narzędzia techniczne ", to zgodnie z powyższym cytatem środki nauczania i opinią doświadczonego nauczyciela wszystkie przedmioty, przyrządy i urządzenia przydatne w procesie dydaktycznym, a więc szeroko pojęte środki dydaktyczne.
Środki dydaktyczne to - zgodnie z definicją podaną w "Nowym Słowniku Pedagogicznym" W. Okonia - przedmioty materialne umożliwiające usprawnienie procesu nauczania - techniczne uczenia się i uzyskania optymalnych osiągnięć szkolnych. Ich znaczenie odnosi się do takiej organizacji procesu nauczania i uczenia się, który będzie gwarantował jak dydaktyczne najlepsze wyposażenie w kompetencje, dydaktyczne niezbędne na danym etapie edukacyjnym.
Organizacja ta wiąże się generalnie z wykorzystaniem szerokiej gamy środków dydaktycznych, których funkcja polega m.in. na:
upoglądowieniu procesu kształcenia, tj. rozszerzeniu formy zasięgu kontaktów techniczne uczącego się z rzeczywistością
ułatwieniu procesów myślowych środki nauczania
pomocy w wykonywaniu przez uczniów ćwiczeń i zdobywaniu sprawności praktycznego działania oraz
eksponowaniu materiałów wywołujących przeżycia uczniów.
Środki dydaktyczne, w zależności od formy, w której występują, dzielimy na:
1.słowne, tj. udostępniające teksty drukowane lub pisane dydaktyczne
2.wzrokowe proste, zwane tradycyjnie pomocami naukowymi, jak np. modele, oryginalne przedmioty, obrazy, wykresy, mapy itp.
3.techniczne środki wzrokowe, jak np. grafoskop, mikroskop, diaskop czy teleskop
4.techniczne środki słuchowe - czyli gramofon, magnetofon lub radio
5.słuchowo-wzrokowe, jak np. film dźwiękowy, techniczne telewizja, telewizja kasetowa, wideofon
oraz
6.automatyzujące proces dydaktyczny, jak maszyny dydaktyczne, wyposażenie gabinetów językowych, urządzenia symulacyjne czy komputery.
Ogólnie można środki dydaktyczne podzielić na proste, do których zaliczamy ujęte w pkt. 1 i 2 oraz złożone, obejmujące pozostałą grupę.
Sala - klasa szkolna , która jest wyposażona w środki i materiały dydaktyczne oraz urządzenia umożliwiające optymalnie efektywne organizowanie procesów edukacyjnych, kształtowanie umiejętności i postaw to techniczne pracownia środki nauczania .
W zależności od tego komu i czemu służą, od swych podstawowych funkcji i sposobów wykorzystania, można wyróżnić następujące ich rodzaje dydaktyczne:
pracownie - klasy edukacji wczesnoszkolnej. Cechą wyróżniającą ten rodzaj pracowni jest przystosowanie ich do nauczania większości przedmiotów. Stosunkowo bogaty zbiór środków, techniczne materiałów i urządzeń wymaga takiego ich rozmieszczenia, aby były łatwo dostępne w sytuacjach, gdy mają być wykorzystane, a równocześnie nie utrudniały procesów edukacyjnych w innym czasie;
pracownie przedmiotowe, w których prowadzone są zajęcia w zasadzie z jednego przedmiotu z ciągiem klas danego typu szkoły. Biorąc pod uwagę dużą różnorodność przedmiotów i ich specyficzne właściwości można wyróżnić grupy pracowni przedmiotów humanistycznych /jęz. polskiego, obcego, historii/, przyrodniczych /biologii, geografii, fizyki, chemii / , matematyki, przedmiotów artystycznych /muzyki, plastyki/, technicznych, zawodowych /pracownie w szkołach zawodowych/. Bywa i tak, że w jednej pracowni łączy się prowadzenie zajęć z dwóch przedmiotów.
pracownie stanowiące miejsce realizacji specjalnych, specyficznych lub usługowych funkcji w procesach edukacyjnych. Należą do nich pracownie komputerowe i laboratoria techniczne językowe, środki nauczania biblioteki, czytelnie - mediateki, gabinety terapeutyczne, pracownie fotograficzne, poligraficzne, audiowizualne, szkolne studio radiowo-telewizyjne.
Każda z tych pracowni ma często właściwe tylko sobie wyposażenie i urządzenia.
Oprócz pracowni techniczne w szkole funkcjonuje również gabinet.
Gabinet to pomieszczenie służące gromadzeniu środków, materiałów i urządzeń dydaktycznych techniczne - pomieszczenie wykorzystywane przez nauczyciela podczas przygotowania zajęć. Gabinet stanowi najczęściej uzupełnienie pracowni, jest niejako jego integralną częścią. Organizowane są czasami gabinety środki nauczania pomocy naukowych, jako pomieszczenia służące gromadzeniu środków dydaktycznych dla różnych przedmiotów nauczania techniczne .
Pracownie i gabinety są w nowoczesnej szkole podstawowymi składnikami jej infrastruktury edukacyjnej.
Interesująca jest historia powstawania pracowni przedmiotowych i laboratoriów. Koncepcje mówiące o zasadności ich organizowania pochodzą już z XVII wieku, dopiero jednak początek XX wieku to czas realizacji tych idei. Różne techniczne kierunki wychowania oraz wprowadzenie pojęcia szkoły aktywnej, wiązały się z krytyką dotychczasowego klasowo-lekcyjnego systemu. Przede wszystkim zarzucano mu uniemożliwianie uczenia się przez działanie. Podkreślano, iż uczniowie zgromadzeni w klasie mają poznawać świat i otaczającą ich rzeczywistość, gdy faktycznie są od nich izolowani. Remedium upatrywano więc w organizacji pracowni przedmiotowych.
Jako jedna z pierwszych, wprowadza je szkoła w Dalton w 1915 r. Sale szkolne zamieniono na laboratoria pedagogiczne", które stały się miejscem indywidualnej pracy uczniów. Taką organizację zarówno szkoły, jak i pracy w niej, nazwano systemem daltońskim. Ma on w latach późniejszych wielu naśladowców. W Polsce zaistnieje on m.in. od 1923 r. w Łodzi, w miejskiej szkole pracy", gdzie realizowano ideę organizowania pracowni do nauki poszczególnych przedmiotów. W 1925 r. ukazał się poradnik wspomagający powstawanie szkolnych pracowni przyrodniczych, w 1927 r. środki nauczania wprowadzono ten techniczne system w seminarium żeńskim w Chełmie, a w Liceum Krzemienieckim w 1929 r. powstają pracownie: języka polskiego, języków nowożytnych, matematyki, biologii, chemii, fizyki, robót dla dziewcząt, a także wspólna pracownia dla historii, geografii i pedagogiki.
O zdecydowanym wzroście pracowni w szkołach możemy mówić jednak w drugiej połowie XX wieku, gdy w latach 60-tych ich liczba u nas wzrasta trzykrotnie. Zakładano, że organizowane są one wtedy dla wszystkich przedmiotów występujących w planie nauczania.
Zauważa się jednak szczególnie intensywny wzrost liczby pracowni w zakresie jęz. polskiego, jęz. obcych, historii, matematyki oraz przedmiotów technicznych, a dydaktyczne także nauczania początkowego. Dla ich potrzeb przystosowuje się klasy szkolne do nowych zadań. Pracownie przedmiotowe i gabinety projektował m.in. W. Spasowski, realizując koncepcję "szkoły pracy twórczej". techniczne
Obecnie, pracownie przedmiotowe i gabinety spełniają b. ważne funkcje, głównie poznawczo-kształcące i emocjonalno-motywacyjne. Podkreślić należy, że funkcje te realizowane są za pośrednictwem środków edukacyjnych gromadzonych w w/w pracowniach.
Rozróżniamy podstawowe grupy środków edukacyjnych, z którymi wiążą się określone rodzaje materiałów i pomocy:
przedmioty naturalne, które poznawaną rzeczywistość, np. przyrodniczą, kulturową lub techniczną bezpośrednio przedstawiają. Należą do nich: okazy, preparaty, suche modele mikroskopowe, gabloty ze zbiorami, środki nauczania naturalne modele przedmiotów i urządzeń, techniczne
środki obrazowe, przedstawiające poznawaną rzeczywistość pośrednio, głównie za pomocą obrazu, takie jak m.in. fotografie, plansze, obrazy, rysunki - także diaskopowe, filmowe, telewizyjne. Odmianą tych środków są nagrania płytowe, magnetofonowe i magnetowidowe.
środki manipulacyjno-badawcze, konstrukcyjne i pomiarowe. Zaliczamy do nich przyrządy pomiarowe , materiały do konstrukcji ćwiczeń i doświadczeń, które gromadzone są pojedynczo lub w postaci specjalnych zestawów,
modele i schematy, również środki symboliczne, konwencjonalne, jak np. mapy, plany, wykresy, diagramy itp.,
teksty drukowane, np.: teksty dydaktyczne techniczne źródłowe, informacyjne, programowane, podręczniki, czasopisma, książki pomocnicze. Przyjmuje się, że podręczną biblioteczkę pracowni stanowi literatura popularnonaukowa, techniczne, merytoryczna i metodyczna, a także wydawnictwa encyklopedyczne.
Zajęcia prowadzone środki nauczania przy zastosowaniu optymalnego zestawu i układu środków dydaktycznych określa się jako zajęcia obudowane.
Przybliżenie tych podstawowych pojęć jest nieodzowne, aby uświadomić wagę problemu. Środkiem dydaktycznym będzie zarówno najprostszy przyrząd wspomagający proces dydaktyczny, książka - podręcznik, jak i programy komputerowe i multimedialne, tak istotne dziś ze względu na wszechobecność mediów. Ten ogrom rozmaitych środków sprawia, że sygnalizuję wyłącznie problem ich funkcjonowania na rynku szkolnym, bez techniczne uwzględnienia mechanizmów, w tym również działań marketingowych, pozwalających na ich zaistnienie".
Generalnie zakłada się, że zastosowanie odpowiednio dobranych środków techniczne stwarzać ma w czasie zajęć dydaktyczno-wychowawczych takie sytuacje, które będą sprzyjać uczniom w rozpoznawaniu, akceptowaniu i przeżywaniu określonych wartości, w rozwijaniu ich aktywności w trakcie zdobywania wiedzy i techniczne kształceniu umiejętności.
Jak wobec tego, w dobie "wielości i mnogości" pojawiających się na rynku środków wybrać te najlepsze, najbardziej skuteczne?
Ogromna tutaj rola Ministerstwa Edukacji Narodowej, które przekazując w 1998 r. do szkół katalog "Środki dydaktyczne zalecane przez Ministra Edukacji Narodowej do użytku szkolnego - wersja ogólna" pomogło nauczycielom w wyborze najbardziej optymalnych. Publikacja ta techniczne zawierała informacje o 319 nowych , zalecanych pomocach. Informacja o nich została również podana w Dzienniku Urzędowym MEN Nr 5 z tegoż roku, z późniejszą nowelizacją, ujętą w Rozporządzeniu MEN z dn. 15 lutego 1999 r. w sprawie warunków i trybu dopuszczania do użytku szkolnego programów nauczania z zakresu kształcenia ogólnego oraz warunków i trybu dopuszczania do użytku szkolnego podręczników i zalecania środków dydaktycznych [Dz. U. Nr 14/1999 poz. 130]. W 1999 r. również, w związku z wdrażaną reformą oświaty, a co z tym związane techniczne - zmianami w strukturze etapów edukacyjnych i programach nauczania - Ministerstwo zweryfikowało przeznaczenie i zakres stosowania dotychczas zalecanych środków. Nowe katalogi otrzymały gimnazja, pozostałe uaktualniono zgodnie ze stopniem organizacyjnym placówki.
Ministerstwo zwróciło się równocześnie do nauczycieli z prośbą o opinię dotyczącą zarówno przydatności katalogu, jak i ujętych w nim pomocy.
Doceniając wagę problemu - na zlecenie Ministerstwa - Instytut Badań Edukacyjnych w Warszawie prowadził, począwszy od 1997 r. techniczne cykliczne badania diagnostyczne dotyczące obudowy medialnej treści dydaktyczne programów nauczania przedmiotów ogólnokształcących i ścieżek między przedmiotowych.
Obecnie, środki nauczania ten sam Instytut prowadzi badania nt. Ocena istniejących środków dydaktycznych i oczekiwania w zakresie wyposażania szkół w środki dydaktyczne i sprzęt / w zakresie przedmiotów ogólnokształcących/. Badania te mają m.in. na celu:
poznanie sposobów pozyskiwania przez szkoły środków dydaktycznych
poznanie preferencji nauczycieli w zakresie stosowania określonych rodzajów środków techniczne dydaktycznych wraz z ich oceną oraz
poznanie oczekiwań nauczycieli w zakresie poprawy wyposażania szkół w w/w środki.
Instytut Badań Edukacyjnych prosi o przekazywanie drogą internetową wszelkich uwag na temat stosowanych pomocy, a także zgłaszanie problemów i potrzeb techniczne w tym zakresie.
Aby to nauczycielom ułatwić, zamieszczono ankietę anonimową na stronie www.ptm.edu.pl oczekując, że uzyskane na jej podstawie dane, pomogą Ministerstwu w działaniach związanych z poprawą istniejącego stanu rzeczy.
Koordynującej roli Ministerstwa w ocenie i stosowaniu środków nie można nie docenić, zwłaszcza przy nie zawsze uczciwych chwytach" ich producentów. Na stronie www.men.waw.pl.aktual/oglosz można środki nauczania np. uzyskać informację o tym, że jeden ze środków dydaktycznych nie jest zalecany do użytku szkolnego, mimo, że producent wyraźnie o tym pisze, wprowadzając w błąd potencjalnych techniczne użytkowników.
Piękne, kolorowe katalogi różnych firm - i potentatów na rynku szkolnym - i rozpoczynających dopiero walkę o klienta przyciągają wzrok, oferują najbardziej atrakcyjne dla nauczyciela i ucznia środki dydaktyczne. Które z nich wybrać,dydaktyczne które rzeczywiście wspomogą proces dydaktyczno-wychowawczy?

3 data 29.03.2008, o 07:39 (UTC)

Na przełomie 1965/66 roku w ówczesnej dydaktyczne Wy szej Szkole Pedagogicznej w Krakowie techniczne otwarto Pracownię Technicznych Środków Dydaktycznych. Była to jedna z pierwszych tego typu placówek w Polsce, mająca na celu środki nauczania kształcenie dydaktyczne zarówno studentów, jak i pracowników naukowych w zakresie posługiwania się technicznymi środkami dydaktycznymi.Inspiratorem i organizatorem zaanga owanym w tworzenie podstaw programowych tejPracowni był dr Eustachy Berezowski. W 1966 r. kierownictwo Pracowni objęła dr JaninaDługosz, która pełniła tę dydaktyczne funkcję do 1983 r. Pracownia mieściła się na II p. w starymbudynku Uczelni przy ul. Straszewskiego 23 w Krakowie. Nale y zaznaczyć, e niezwyklehojnym sponsorem w tworzeniu Pracowni był ówczesny rektor WSP, prof. dr Wincenty Danek, który wyasygnował dydaktyczne z bud etu Uczelni fundusze na remont sali i zakup technicznych środków dydaktycznych. Mo na śmiało stwierdzić, e w tym czasie Pracownia stała się najnowocześniejszą i techniczne dynamicznie rozwijającą się jednostką w kraju.W bie ącym roku mija 40. rocznica otwarcia Pracowni Technicznych Środków Dydaktycznych w naszej Uczelni. Stwarza to doskonałą mo liwość do pewnych refleksji związanych z ewolucją mediów i programów nauczania w całym tym okresie. Nie chodzitu o próbę definiowania czy klasyfikowania mediów, lecz o ukazanie drogi dydaktyczne, jej przebiegu i rozwoju metod nauczania od technicznych środków dydaktycznych do współczesnychmediów interaktywnych.Zarówno badania, jak i literatura dotycząca oddziaływania środków masowego przekazu jest bardzo bogata i zró nicowana pod względem ocen oraz wyników badań.Trudno jest te określić konkretne etapy ich rozwoju z uwagi na płynność we wdra aniui wykorzystywaniu tych środków na ró nych poziomach szkolnictwa.Jak słusznie zauwa ył A. Gwóźdź – „telewizja, wideo i komputer wyznaczają trzy techniczne etapy elektronizacji audiowizualności nowego typu, stanowiąc zarazem kolejne stadia dydaktyczne przechodzenia od technologii analogowej do cyfrowo syntetyzowanych obrazówz komputera” [Gwóźdź, 1997].Zupełnie inaczej charakteryzuje rozwój mediów masowych T. Goban-Klas, którystwierdza, e „w toku rozwoju mediów masowych zmieniały się zarówno one, jaki społeczeństwo, zmieniały się ich funkcje i wykorzystanie” [Goban-Klas, 2002].
--------------------------------------------------------------------------------
Page 2
2Podobnie twierdzi te Derrick de Kerckhove: „coraz większa dostępność i potencjał techniczne mediów spowodowały środki nauczania w nas szereg zmian – narasta poczucie przyspieszenia oraz potrzeby kontroli dydaktycznej , której sprawowanie umo liwiają nam Internet czy telefon komórkowy.Ze społeczeństw pasywnych, masowych odbiorców stajemy się społeczeństwamiaktywnych,dydaktyczne indywidualnych uczestników mediów” [de Kerckhove, 1996].W swoich rozwa aniach zajmę się tylko mediami edukacyjnymi, które rozwijały sięz pewnym opóźnieniem w stosunku do mediów masowych. Mo na wyró nić trzy etapy ichrozwoju, scharakteryzowane poniżej dydaktyki .Etap pierwszy – charakteryzował się powolnym wdra aniem środków – głównie prezentacyjnych – do szkolnictwa. Były to środki (diaskopy, projektory), w których jako podstawowego nośnika informacji u ywano materiałów fotochemicznych (przezrocza, filmy).Obserwowało się te w tym czasie du e braki w zakresie środków audialnych, głównie techniczne magnetofonów. środki nauczania Na początku lat 70. sytuacja ta zmieniła się radykalnie, poprzez zakup licencji magnetofonów Grundig i Thomson, co spowodowało mo liwość łączenia środków wizualnych z audialnymi, tworząc nową jakość mediów audiowizualnych. Du ym osiągnięciem tej epoki było wprowadzenie do szkolnictwa pierwszych rzutników pisma,które do dziś słu ą niektórym nauczycielom i są – obok komputerów – najczęściejwykorzystywanym medium w szkole.Du ym zainteresowaniem wśród nauczycieli tej epoki cieszył się nurteksperymentalny, poszukujący nowych, bardziej śmiałych rozwiązań zwiększaniaefektywności pracy dydaktycznej w szkolnictwie, idący w kierunku nauczania środki nauczania techniczne programowanego i maszyn dydaktycznych. Program ten, jak na ówczesny okres rozwoju technicznego dydaktycznego , był niezwykle śmiały i nowatorski, o czym świadczą liczne publikacjez zakresu automatyzacji procesu kształcenia. Głównymi przedstawicielami tego nurtu byli:Czesław Kupisiewicz, Eustachy Berezowski, Józef Półturzycki, Franciszek Januszkiewicz,Janina Długosz.Dalszy technologiczny postęp rozwoju mediów powodował zmiany w metodachkształcenia przedmiotu techniczne środki nauczania. Początkowo głównym celemnauczania było zapoznanie nauczyciela z obsługą i u ytkowaniem technicznych środkówdydaktycznych, lecz w miarę ich ewolucji zaczęto równie zwracać uwagę na problemyzwiązane z tworzeniem przez nauczycieli materiałów audiowizualnych oraz podejmowano techniczne badania nad optymalizacją procesu nauczania. Mo na zatem stwierdzić, e – w środki nauczania dzisiejszym rozumieniu – realizowany był tylko cel narzędziowy, związany głównie z opanowaniemobsługi danego medium, a same techniczne środki nauczania traktowano jako pomocedydaktyczne, które odbierane były przez nauczycieli jako uzupełnienie procesudydaktycznego.Drugi etap – technologia kształcenia – związany jest z dynamicznym rozwojem środki nauczania techniki i ciągłymi przemianami w edukacji na świecie. Przez stały rozwój kręgów zainteresowania nowymi subdyscyplinami integrującymi technologię kształcenia, takimi jak:cybernetyka, dydaktyka psychologia poznawcza, teoria komunikowania, ergonomia dydaktyczna czyinformatyka – technologia kształcenia poszerzała zakres metod i problematyki badawczej,zogniskowanych bardziej na cele praktyczne, związane z pracami nad techniczne projektowaniem,realizacją i oceną procesu nauczania-uczenia się, dą ąc ustawicznie do osiągnięcia
--------------------------------------------------------------------------------
Page 3
3najlepszych efektów kształcenia dydaktyczne. Jak słusznie stwierdził W. Skrzydlewski „technologia środki nauczania kształcenia jest dyscypliną pedagogiczną będącą dziedziną praktycznego zastosowaniadorobku dydaktyki, psychologii uczenia się oraz wiedzy o komunikowaniu w celu opisywania, wyjaśniania i konstruowania procesu nauczania-uczenia się, w którym mediaprezentują informacje, rozwijają procesy wewnętrzne jednostki, usprawniają procesy techniczne porozumiewania się, stanowiąc równocześnie efektywne i atrakcyjne źródła wiedzy”[Skrzydlewski, 1990]. Techniczne środki dydaktyczne zalicza się ju w tym etapie techniczne do kategorii „narzędzi intelektualnych”, które człowiek stworzył w celach poznawczych, dlalepszego postrzegania rzeczywistości oraz sprawniejszego porozumiewania się. W tymstwierdzeniu widać zmianę paradygmatu kształcenia: kształcenie ukierunkowane jest nauczącego się, wymaga jego aktywnego udziału – człowieka umiejętnie przetwarzającegoinformację, głównie dydaktyczne za sprawą mediów elektronicznych. Wiązał się onz wprowadzaniem dydaktyczne do ró nych typów szkolnictwa nowości technicznych, takich jak: telewizjaw obwodzie zamkniętym, magnetowid, kamera wideo oraz tworzeniem centrów techniczne audiowizualnych – głównie w celu prezentacji informacji. Ten okres mo na nazwaćza J. Morbitzerem – technologią w kształceniu. Charakteryzował się on niewątpliwieprzerostem formy nad treściami i brakiem głębszych refleksji dydaktycznych [Morbitzer,1993]. Równolegle z tym kierunkiem, związanym z praktyczno-technicznym ujęciemzastosowań mediów w edukacji, rozwijał się nurt dotyczący teoretycznych aspektówmetodycznych, obejmujący metody i techniki nauczania-uczenia się, tworząc w ten sposóbbazę do dalszych rozwa ań teoretycznych nad zastosowaniem mediów w kształceniu.Doskonałym przykładem mo e tu być zastosowanie mikronauczania jako techniczne techniki kształcenia podstawowych umiejętności dydaktycznych nauczyciela. Technika ta, opartawprawdzie na zało eniach behawioralnych, znakomicie sprawdza się w kształceniu młodychnauczycieli w zakresie umiejętności autoprezentacji i stanowi do dnia dzisiejszego jednąz najbardziej efektywnych form działań kreacyjnych. Ponadto mo na stwierdzić, e bardzoaktywizuje studentów, uczy samooceny i dostrzegania zarówno negatywnych, jaki pozytywnych elementów w zakresie komunikacji interpersonalnej. Jak słusznie stwierdzaW. Skrzydlewski „mo liwości technik wideo w spojrzeniu na siebie jako obiekt są dziś bezsporne i stosowane w ró nych metodach doradztwa i terapii”. Media spełniają rolęśrodków, dzięki którym mo emy popatrzeć na siebie niejako z boku i dokonać analizy swojejprezentacji. Najwa niejszą fazą w mikronauczaniu jest jednak umiejętne przeprowadzeniedyskusji. Wykorzystując zarejestrowany materiał mo na starannie przeprowadzić wnikliwą techniczne analizę konkretnych umiejętności studenta, jego techniki w zakresie wypowiadania sięi stylu prezentacji. Bardzo często dyskusja ta staje się dyskusją twórczą [Berezowski, 2003].Głównym celem tej techniki jest wykształcenie dydaktyczne oray techniczne nauczyciela medialnego, przygotowanegonie tylko do korzystania z mediów, ale te występującego przed mediami, takimi jakmikrofon czy kamera.Gwałtowny rozwój mediów elektronicznych oraz dynamiczna ekspansja technologiiinformacyjnych i komunikacyjnych przyczyniły się do przeobra eń współczesnychspołeczeństw w nową formę organizacji ycia – społeczeństwo informacyjne. Jest totrzeci etap przeobra eń mediów edukacyjnych. Szczególną rolę w tej ewolucji zajmujątechnologie cyfrowe, które pozwoliły na stworzenie technologicznych podstaw rozwoju dydaktycznzch srodkow.
--------------------------------------------------------------------------------
Page 4
4multimediów. Dotychczasowa analogowa produkcja i dystrybucja informacji odchodziw przeszłość, zastępowana jest przez tańszą – cyfrową. Media analogowe, uznawane do tejpory za podstawowe dla społeczeństwa masowego, ustępują miejsca interaktywnym,cyfrowym środkom przekazu. W tej sytuacji musimy sobie ju dziś odpowiedzieć napodstawowe pytanie: jak przygotować młodego nauczyciela do aktywnego funkcjonowaniaw takiej rzeczywistości medialnej?Realizowana obecnie w Polsce reforma edukacyjna z 1999 roku techniczne zakładała wprowadzenie do szkół międzyprzedmiotowej ście ki edukacji czytelniczej i medialnej,co dawało szansę dydaktyczne stworzenia nowoczesnego, stabilnego systemu kształcenia nauczycielii uczniów w dziedzinie wykorzystania nowoczesnych mediów. Edukacja medialna mana celu dostarczenie wiedzy i umiejętności pozwalających posługiwać się mediami(w tym tak e multimediami dydaktyczne ) oraz wykorzystywać je jako czynnik rozwoju w ciągu całegoycia. W pełni mo na się zgodzić ze stanowiskiem S. Dylaka, mówiącym e realizacja dydaktyczna tejwiedzy i umiejętności w kształceniu nauczycieli powinna się opierać na haśle: „Edukacjamedialna to uczenie przez media, o mediach i dla mediów” [Dylak, 1997]. Jakie sągłówne cele tak pojmowanej edukacji?Edukacja o mediach oznacza podejście narzędziowe, czyli umiejętnośćwykorzystania mediów i multimediów, prowadzenie dialogu za pośrednictwem Internetu,gdzie media stanowią zarówno treść nauczania, jak i narzędzie wspierające proceskształcenia. Zgodnie z sugestią S. Dylaka, tak pojętą edukację nale y prowadzićw dwóch nurtach: wiedza o mediach i mechanizmach ich oddziaływania oraz umiejętnośćobsługi sprzętu.Edukacja przez media ma na celu kształtowanie wewnętrznej motywacji uczeniasię. Uczniowie mają okazję do wykorzystywania wiadomości w praktycznym działaniu,do zdobywania i opanowania procedur przetwarzania danych, czy wreszcie do odczuwaniaradości tworzenia i natychmiastowego niemal spotkania z gotowym dziełem.Zasadniczym celem edukacji dla mediów jest wprowadzenie przyszłych nauczycielii uczniów w kulturę medialną, a głównie przygotowanie ich do krytycznego odbioru medióww zakresie umiejętności analizowania i rozumienia przekazów medialnych.Niezwykle ciekawą koncepcją J. środki nauczania Morbitzera jest dodanie do wy ej przedstawionychcelów, jeszcze jednego – kształcenia ku mediom. Cel ten akcentuje aktywność uczącegosię i doskonale koresponduje z jedną z najwartościowszych metod kształcenia– z kształceniem przez prze ywanie. Zaproponowany element „kształcenia ku mediom”powinien przyczynić się do ukształtowania pozytywnie rozumianego homo mediens– człowieka medialnego, lepiej przygotowanego do ycia w medialnym świecie. Jest topowrót do znanej od wielu lat, a często dziś zapomnianej techniki mikronauczania[Morbitzer, 2003].Rolą edukacji medialnej jest nie tylko doskonalenie nauczycieli w zakresiestosowania ró norodnych urządzeń technicznych oraz materiałów techniczne dydaktycznych.Zało eniem edukacji dydaktyczne medialnej jest tak e to, e współczesny nauczyciel powinien umiećstworzyć swój własny program dydaktyczny, oparty na wiadomościach i umiejętnościachwykorzystania technologii cyfrowych. Taki „medialny nauczyciel” powinien posiadaćumiejętności tworzenia prezentacji, nagrania i zmontowania programu telewizyjnego,
--------------------------------------------------------------------------------
Page 5
5dokonania selekcji materiału edukacyjnego z Internetu. Dzięki technologii cyfrowejte umiejętności, które dawniej były zarezerwowane dla nielicznych (np. fotografia,filmowanie), dziś są dostępne dla wszystkich. Umiejętność wykorzystania technologiicyfrowych do prezentacji i archiwizacji stanowi wa ny cel edukacji medialnej. Na listędotychczasowych kompetencji nauczycielskich musimy wpisać nowe – umiejętnośćprawidłowej prezentacji informacji z u yciem mediów nowej generacji, zarówno w fazieposzukiwania informacji, jej redagowania, jak i wizualizacji.Mo na sądzić, e ze względu na dokonujący się niezwykle dynamiczny procesrozwoju technologii cyfrowej nastąpi integracja mediów zarówno na poziomietechnologicznym, jak i informacyjnym. Trafna wydaje się być teza, e ju wkrótce musinastąpić integracja edukacji informatycznej i medialnej [Morbitzer, 2003]. Tylko w tensposób edukacja medialna i informatyczna mają szansę nadania edukacji dydaktyczne charakteru humanistycznego i zarazem przygotowania ludzi do ycia w środowisku medialnym.Literatura Berezowski O.: Rola dydaktyczne edukacji medialnej w kształceniu kompetencji nauczycielskich.[W:] Nauki pedagogiczne dydaktyczne w teorii i praktyce edukacyjnej. Pod red. J. Kuźmy i J. Morbitzera.Wydaw. Akademii Pedagogicznej, Kraków 2003, s. 109–114de Kerckhove D.: Powłoka kultury. Odkrywanie nowej elektronicznej rzeczywistości. Wydaw.Mikom, Warszawa 1996Dylak S.: Edukacja medialna w szkole. O mediach, przez media dla mediów. [W:] Mediaa edukacja. Red. W. Strykowski. Wydaw. eMPi2, Poznań 1997Goban-Klas T.: Edukacja wobec pokolenia SMSu. [W:] Media i edukacja w dobie integracji.Red. W. Strykowski i W. Skrzydlewski. Wydaw. eMPi2, Poznań 2002Gwóźdź A.: Pejza e audiowizualne. Wydaw. Universitas, Kraków 1997Morbitzer J.: Edukacja informatyczna i medialna – razem czy osobno, czyli o ewentualnejintegracji tych edukacji. „Edukacja Medialna” nr 4/2003, s. 31–36Morbitzer J.: Technologia kształcenia, [W:] Encyklopedia pedagogiczna. Pod red.W. Pomykały. Wydaw. Fundacja INNOWACJA, Warszawa 1993Skrzydlewski W.: Technologia kształcenia. Przetwarzanie informacji. Komunikowanie.Wydaw. Naukowe UAM, Poznań 1990

2 data 29.03.2008, o 07:39 (UTC)

"Odpowiednie narzędzia",dydaktyczne i techniczne to zgodnie z powyższym cytatem i opinią dydaktyczne doświadczonego nauczyciela wszystkie przedmioty, przyrządy i urządzenia przydatne w procesie dydaktycznym, a więc szeroko pojęte środki dydaktyczne.
Środki dydaktyczne to - zgodnie z definicją środki nauczania podaną w "Nowym Słowniku Pedagogicznym" W. Okonia - przedmioty materialne umożliwiające usprawnienie procesu nauczania - uczenia się i uzyskania optymalnych osiągnięć szkolnych. Ich znaczenie odnosi się do takiej organizacji procesu nauczania i uczenia się, techniczne który będzie gwarantował jak najlepsze wyposażenie w kompetencje, niezbędne na danym etapie edukacyjnym.
Organizacja ta wiąże się generalnie z wykorzystaniem szerokiej gamy środków dydaktycznych, których funkcja polega m.in. na:
upoglądowieniu procesu dydaktyczne kształcenia, tj. rozszerzeniu formy zasięgu kontaktów uczącego się z rzeczywistością środki nauczania
ułatwieniu procesów myślowych
pomocy w wykonywaniu przez uczniów techniczne ćwiczeń i zdobywaniu sprawności praktycznego działania oraz
eksponowaniu materiałów wywołujących przeżycia uczniów.
Środki dydaktyczne, w zależności od formy, w której występują, dzielimy na:
1.słowne, tj. udostępniające teksty drukowane lub pisane
2.wzrokowe proste, zwane tradycyjnie pomocami naukowymi, jak np. modele, oryginalne przedmioty, obrazy, dydaktyczne wykresy, mapy itp.
3.techniczne środki wzrokowe nauczania , jak np. grafoskop, mikroskop, diaskop czy teleskop
4.techniczne środki słuchowe - czyli gramofon, magnetofon lub radio
5.słuchowo-wzrokowe, jak np. film dźwiękowy, telewizja, telewizja kasetowa, wideofon
oraz
6.automatyzujące proces dydaktyczny, jak maszyny dydaktyczne, wyposażenie gabinetów językowych, urządzenia symulacyjne czy komputery.
Ogólnie można środki dydaktyczne podzielić na proste, do których zaliczamy ujęte w pkt. 1 i 2 oraz złożone, obejmujące pozostałą grupę.
Sala - klasa szkolna ,dydaktyczne która jest wyposażona w środki i materiały dydaktyczne oraz urządzenia umożliwiające optymalnie efektywne organizowanie procesów edukacyjnych, kształtowanie umiejętności i postaw to pracownia.
W zależności od tego komu i czemu służą, od swych podstawowych funkcji i sposobów wykorzystania, można wyróżnić techniczne następujące ich rodzaje:
pracownie - klasy edukacji nauczania wczesnoszkolnej. Cechą wyróżniającą ten rodzaj pracowni jest przystosowanie ich do nauczania większości przedmiotów. Stosunkowo bogaty zbiór środków, materiałów i urządzeń wymaga takiego ich rozmieszczenia, aby były łatwo dostępne w sytuacjach, gdy mają być dydaktyczne wykorzystane, a równocześnie nie utrudniały procesów edukacyjnych w innym czasie;
pracownie przedmiotowe, w których prowadzone są zajęcia w zasadzie z jednego przedmiotu z ciągiem klas danego typu szkoły. Biorąc pod uwagę dużą różnorodność przedmiotów i ich specyficzne właściwości można wyróżnić grupy nauczania pracowni przedmiotów humanistycznych /jęz. polskiego, obcego, historii/, przyrodniczych /biologii, geografii, fizyki, chemii / , środki nauczania matematyki, przedmiotów artystycznych /muzyki, plastyki/, technicznych, zawodowych techniczne /pracownie w szkołach zawodowych/. Bywa i tak, że w jednej pracowni łączy się prowadzenie zajęć z dwóch przedmiotów.
pracownie stanowiące miejsce realizacji specjalnych, specyficznych lub usługowych funkcji w procesach edukacyjnych. Należą do nich pracownie komputerowe i laboratoria językowe, biblioteki, czytelnie - mediateki, gabinety terapeutyczne,dydaktyczne pracownie fotograficzne, poligraficzne, audiowizualne, szkolne studio radiowo-telewizyjne.
Każda z tych pracowni ma często właściwe tylko sobie wyposażenie nauczania i urządzenia środki nauczania .
Oprócz pracowni w szkole funkcjonuje również gabinet.
Gabinet to pomieszczenie służące gromadzeniu środków, materiałów i urządzeń dydaktycznych - pomieszczenie wykorzystywane przez nauczyciela podczas przygotowania zajęć. Gabinet stanowi najczęściej uzupełnienie pracowni, jest niejako jego integralną częścią. Organizowane są czasami gabinety pomocy naukowych, jako pomieszczenia służące gromadzeniu środków dydaktycznych dla różnych techniczne przedmiotów nauczania.
Pracownie i gabinety są w nowoczesnej szkole podstawowymi składnikami jej infrastruktury edukacyjnej.
Interesująca jest historia dydaktyczne powstawania pracowni przedmiotowych i laboratoriów. Koncepcje mówiące o zasadności ich organizowania pochodzą już z XVII wieku, dopiero jednak początek XX wieku to czas realizacji tych idei. Różne techniczne kierunki wychowania oraz wprowadzenie pojęcia szkoły aktywnej, wiązały się z krytyką dotychczasowego klasowo-lekcyjnego systemu. Przede wszystkim zarzucano mu uniemożliwianie uczenia się przez działanie. Podkreślano, iż uczniowie zgromadzeni w klasie mają poznawać świat i otaczającą ich rzeczywistość, gdy faktycznie są od nich izolowani. Remedium upatrywano środki nauczania więc w organizacji pracowni przedmiotowych.
Jako jedna z pierwszych, techniczne wprowadza je szkoła w Dalton w 1915 r. Sale szkolne zamieniono na laboratoria pedagogiczne", które stały się miejscem indywidualnej pracy uczniów. Taką organizację zarówno szkoły, jak i pracy w niej, nazwano systemem daltońskim. Ma nauczania on w latach późniejszych wielu naśladowców. W Polsce zaistnieje on m.in. od 1923 r. w Łodzi, w miejskiej szkole pracy", gdzie realizowano ideę organizowania pracowni do nauki poszczególnych przedmiotów. W 1925 r. ukazał się poradnik techniczne wspomagający powstawanie szkolnych pracowni przyrodniczych, w 1927 r. wprowadzono ten system w seminarium żeńskim w Chełmie, a w Liceum Krzemienieckim w 1929 r. powstają pracownie: języka polskiego, języków nowożytnych, matematyki, biologii, chemii, fizyki, robót dla dziewcząt, a także wspólna pracownia dla historii, geografii i pedagogiki.
O zdecydowanym wzroście pracowni w szkołach możemy mówić jednak w drugiej połowie XX wieku, gdy w latach 60-tych ich liczba u nas wzrasta trzykrotnie. Zakładano, że organizowane są one wtedy dla wszystkich przedmiotów występujących w planie nauczania.
Zauważa się jednak szczególnie intensywny techniczne wzrost liczby pracowni w zakresie jęz. polskiego, jęz. obcych, historii, środki nauczania matematyki oraz przedmiotów technicznych, a także nauczania początkowego. Dla ich potrzeb przystosowuje się klasy szkolne do nowych zadań. Pracownie nauczania przedmiotowe i gabinety projektował m.in. W. Spasowski, realizując koncepcję "szkoły pracy twórczej".
Obecnie, pracownie przedmiotowe i gabinety spełniają b. ważne funkcje, głównie poznawczo-kształcące i emocjonalno-motywacyjne. Podkreślić należy, że funkcje te realizowane są za pośrednictwem środków edukacyjnych gromadzonych w w/w pracowniach.
Rozróżniamy podstawowe grupy środków edukacyjnych, z którymi wiążą się określone rodzaje materiałów i pomocy:
przedmioty naturalne, które poznawaną rzeczywistość, np. przyrodniczą, kulturową lub techniczną bezpośrednio przedstawiają. Należą do nich: okazy, preparaty,dydaktyczne suche modele mikroskopowe, gabloty ze zbiorami, środki nauczania naturalne modele przedmiotów i urządzeń, techniczne
środki obrazowe, przedstawiające poznawaną rzeczywistość pośrednio, głównie za pomocą techniczne obrazu, takie jak m.in. fotografie, plansze, obrazy, rysunki - także diaskopowe, filmowe, telewizyjne. Odmianą tych środków są nagrania płytowe, magnetofonowe i magnetowidowe.
środki manipulacyjno-badawcze, konstrukcyjne i pomiarowe. Zaliczamy do nich przyrządy pomiarowe , materiały do konstrukcji ćwiczeń i doświadczeń, które gromadzone są pojedynczo lub w postaci specjalnych zestawów,
modele i schematy, również środki symboliczne, konwencjonalne, jak np. mapy, plany, wykresy, techniczne diagramy itp.,
teksty drukowane, np.: teksty źródłowe, informacyjne, programowane, podręczniki, środki nauczania czasopisma, książki pomocnicze. Przyjmuje się, że podręczną biblioteczkę pracowni stanowi techniczne literatura popularnonaukowa, merytoryczna i metodyczna, a także wydawnictwa encyklopedyczne.
Zajęcia prowadzone przy zastosowaniu optymalnego zestawu i układu środków dydaktycznych określa się jako zajęcia obudowane.
Przybliżenie tych podstawowych pojęć jest nieodzowne, aby uświadomić wagę problemu nauczania . Środkiem dydaktycznym będzie zarówno najprostszy przyrząd wspomagający proces dydaktyczny, książka - podręcznik, jak i programy komputerowe i multimedialne, tak istotne dziś ze względu na wszechobecność mediów. Ten ogrom rozmaitych środków sprawia, że sygnalizuję wyłącznie problem ich funkcjonowania na rynku szkolnym, bez środki nauczania uwzględnienia mechanizmów, w tym również działań marketingowych, pozwalających na ich zaistnienie".
Generalnie zakłada się, że zastosowanie odpowiednio dobranych środków stwarzać ma w czasie zajęć dydaktyczno-wychowawczych takie sytuacje, które będą sprzyjać uczniom w rozpoznawaniu, akceptowaniu i przeżywaniu określonych wartości, dydaktyczne w rozwijaniu ich aktywności w trakcie zdobywania wiedzy i kształceniu umiejętności.
Jak wobec tego, w dobie "wielości i mnogości" pojawiających się na rynku środków wybrać te najlepsze, najbardziej skuteczne?
Ogromna tutaj rola Ministerstwa Edukacji Narodowej, które przekazując w 1998 r. do szkół katalog "Środki dydaktyczne zalecane przez Ministra Edukacji Narodowej do użytku szkolnego - wersja ogólna" pomogło nauczycielom w wyborze najbardziej optymalnych. Publikacja ta techniczne zawierała informacje o 319 nowych , zalecanych pomocach. Informacja o nich została również podana w Dzienniku Urzędowym MEN Nr 5 z tegoż roku, z późniejszą nowelizacją, ujętą w Rozporządzeniu MEN z dn. 15 lutego 1999 r. w sprawie warunków i trybu dopuszczania do użytku szkolnego programów nauczania z zakresu kształcenia ogólnego środki nauczania oraz warunków i trybu dopuszczania do użytku szkolnego podręczników i zalecania środków dydaktycznych [Dz. U. Nr 14/1999 poz. 130]. W 1999 r. również, w związku z wdrażaną reformą oświaty, a co z tym związane - zmianami w strukturze etapów edukacyjnych i programach nauczania - Ministerstwo zweryfikowało przeznaczenie i zakres stosowania dotychczas zalecanych środków. Nowe katalogi techniczne otrzymały gimnazja, pozostałe uaktualniono zgodnie ze stopniem organizacyjnym placówki.
Ministerstwo zwróciło się równocześnie do nauczycieli z prośbą o opinię dotyczącą zarówno przydatności katalogu, jak i ujętych w nim pomocy.
Doceniając wagę problemu - na zlecenie Ministerstwa - Instytut Badań Edukacyjnych w Warszawie prowadził, począwszy od 1997 r. cykliczne badania diagnostyczne dotyczące obudowy medialnej treści programów nauczania przedmiotów ogólnokształcących i ścieżek międzyprzedmiotowych.
Obecnie, ten sam Instytut prowadzi badania nt. Ocena istniejących środków dydaktycznych i oczekiwania w zakresie wyposażania szkół w środki dydaktyczne i sprzęt / w zakresie przedmiotów ogólnokształcących/. Badania te techniczne mają m.in. na celu:
poznanie sposobów pozyskiwania przez szkoły środków dydaktycznych
poznanie preferencji nauczycieli w zakresie stosowania określonych rodzajów środków dydaktycznych wraz z ich oceną oraz
poznanie oczekiwań nauczycieli w zakresie poprawy wyposażania szkół w w/w środki nauczania .
Instytut Badań Edukacyjnych prosi o przekazywanie drogą dydaktyczne internetową wszelkich uwag na temat stosowanych pomocy, a także zgłaszanie problemów i potrzeb w tym zakresie środki nauczania .
Aby to nauczycielom ułatwić, zamieszczono ankietę anonimową na stronie www.ptm.edu.pl oczekując, że uzyskane na jej podstawie dane, pomogą Ministerstwu w działaniach związanych z poprawą istniejącego stanu rzeczy.
Koordynującej roli Ministerstwa w ocenie i stosowaniu środków nie można nie docenić, zwłaszcza przy nie zawsze uczciwych chwytach" ich producentów. Na stronie www.men.waw.pl.aktual/oglosz można np. uzyskać informację o tym, że jeden ze środków dydaktycznych nie jest zalecany do użytku szkolnego, mimo, że producent wyraźnie o tym pisze, wprowadzając w błąd potencjalnych użytkowników.
Piękne, kolorowe katalogi różnych firm - i potentatów na rynku szkolnym - i rozpoczynających dopiero walkę o klienta przyciągają wzrok, oferują najbardziej techniczne atrakcyjne dla nauczyciela i ucznia środki dydaktyczne. Które z nich wybrać, które rzeczywiście wspomogą proces dydaktyczne techniczne dydaktyczno-wychowawczy?

2 data 29.03.2008, o 07:39 (UTC)

Techniczne Środki Dydaktyczne Naucznia

1 data 29.03.2008, o 07:38 (UTC)

Oktawian Berezowski
Pracownia Technologii Nauczania techniczne
Akademia Pedagogiczna im. KEN
Kraków dydaktyczne
Rozwój mediów – od technicznych srodków dydaktycznych środki nauczania
do zintegrowanej edukacji techniczne medialnej dydaktyczne
Istnieje tylko jedna metoda przewidywania przyszłosci – wnioskowanie z przeszłosci. Kiedy
patrzymy na przeszłosc po to, by przewidziec przyszłosc, dostrzegamy pewne kierunki dydaktyczne techniczne
zmian i zakładamy, e sie one utrzymaja.
Marshall McLuhan – projekcja przeszłosci
Na przełomie 1965/66 roku w ówczesnej Wyszej Szkole Pedagogicznej w Krakowie
otwarto Pracownie Technicznych Srodków Dydaktycznych. Była to jedna z pierwszych tego
typu placówek w Polsce, majaca na celu kształcenie techniczne zarówno studentów, jak i dydaktyczne pracowników
naukowych w zakresie posługiwania sie technicznymi srodkami dydaktycznymi.
Inspiratorem i organizatorem zaangaowanym w tworzenie podstaw programowych tej
Pracowni był dr Eustachy Berezowski. W 1966 r. kierownictwo Pracowni objeła dr Janina
Długosz, która pełniła te funkcje do 1983 r. Pracownia miesciła sie na II p. w starym
budynku Uczelni przy ul. Straszewskiego 23 w Krakowie. Naley zaznaczyc, e niezwykle
hojnym sponsorem w tworzeniu Pracowni był ówczesny rektor WSP, prof. dr Wincenty
Danek, który wyasygnował z budetu Uczelni fundusze na remont sali i zakup technicznych
srodków dydaktycznych. Mona smiało stwierdzic, e w tym czasie Pracownia stała sie
najnowoczesniejsza i dynamicznie rozwijajaca sie jednostka w kraju środki .
W bieacym roku mija 40. rocznica otwarcia Pracowni Technicznych Srodków
Dydaktycznych w naszej Uczelni. Stwarza to doskonała moliwosc do pewnych techniczne refleksji
zwiazanych z ewolucja mediów i programów nauczania w całym tym okresie. Nie chodzi
tu o próbe definiowania czy klasyfikowania mediów, lecz o ukazanie drogi, jej przebiegu
i rozwoju metod nauczania od technicznych srodków dydaktycznych do współczesnych
mediów interaktywnych.
Zarówno badania, jak i literatura środki nauczania dotyczaca oddziaływania srodków masowego
przekazu jest bardzo bogata i zrónicowana pod wzgledem ocen oraz wyników badan.
Trudno jest te okreslic konkretne etapy ich rozwoju z uwagi na płynnosc we wdraaniu
i wykorzystywaniu tych srodków techniczne na rónych poziomach szkolnictwa.
Jak słusznie zauwaył A. Gwózdz – „telewizja, wideo i komputer wyznaczaja trzy
etapy elektronizacji audiowizualnosci nowego typu, stanowiac zarazem kolejne stadia
przechodzenia od technologii analogowej do cyfrowo syntetyzowanych obrazów
z komputera” [Gwózdz, 1997].
Zupełnie inaczej charakteryzuje środki nauczania rozwój mediów masowych T. Goban-Klas, który
stwierdza, e „w toku rozwoju mediów masowych zmieniały sie zarówno one, jak
i społeczenstwo, zmieniały sie ich funkcje i wykorzystanie” [Goban-Klas, 2002].
2
Podobnie twierdzi te Derrick de Kerckhove: „coraz wieksza dostepnosc i potencjał
mediów spowodowały w nas szereg zmian – narasta poczucie przyspieszenia oraz potrzeby
kontroli, której sprawowanie umoliwiaja nam Internet czy telefon komórkowy.
Ze społeczenstw pasywnych, masowych odbiorców stajemy sie społeczenstwami
aktywnych, indywidualnych uczestników mediów” [de Kerckhove, 1996].
W swoich rozwaaniach zajme sie tylko mediami edukacyjnymi, które rozwijały sie
z pewnym opóznieniem w stosunku środki nauczania do mediów masowych. Mona wyrónic trzy etapy ich
rozwoju, scharakteryzowane poniej.
Etap pierwszy – charakteryzował sie powolnym wdraaniem srodków – głównie
prezentacyjnych – do szkolnictwa. Były to srodki (diaskopy, projektory), w których jako
podstawowego nosnika techniczne informacji uywano materiałów fotochemicznych (przezrocza, filmy).
Obserwowało sie te w tym czasie due braki w zakresie srodków audialnych, głównie
magnetofonów. Na poczatku lat 70. sytuacja ta zmieniła sie radykalnie, poprzez zakup
licencji magnetofonów Grundig i Thomson, co spowodowało moliwosc łaczenia srodków
wizualnych z audialnymi, środki nauczania tworzac nowa jakosc mediów audiowizualnych. Duym
osiagnieciem tej epoki było wprowadzenie do szkolnictwa pierwszych rzutników pisma środki ,
które do dzis słua niektórym nauczycielom i sa – obok komputerów – najczesciej
wykorzystywanym medium w szkole.
Duym zainteresowaniem wsród nauczycieli tej epoki cieszył sie nurt
eksperymentalny, poszukujacy nowych, bardziej smiałych rozwiazan zwiekszania
efektywnosci pracy dydaktycznej w szkolnictwie, idacy w kierunku nauczania
programowanego i środki nauczania maszyn dydaktycznych. Program ten, jak na ówczesny okres rozwoju
technicznego, był niezwykle smiały i nowatorski, o czym swiadcza liczne publikacje
z zakresu automatyzacji procesu kształcenia. Głównymi przedstawicielami tego nurtu byli:
Czesław Kupisiewicz, Eustachy Berezowski, Józef Półturzycki, Franciszek Januszkiewicz,
Janina Długosz.
Dalszy technologiczny postep rozwoju mediów powodował zmiany w metodach
kształcenia przedmiotu techniczne srodki nauczania. Poczatkowo głównym celem
nauczania było zapoznanie nauczyciela z obsługa i uytkowaniem technicznych srodków
dydaktycznych, lecz w miare ich ewolucji zaczeto równie zwracac uwage na problemy dydaktyczne
zwiazane z tworzeniem przez środki nauczania nauczycieli materiałów audiowizualnych oraz podejmowano
badania nad optymalizacja procesu nauczania. Mona zatem stwierdzic, e – w dzisiejszym
rozumieniu – realizowany był tylko cel narzedziowy, zwiazany głównie z opanowaniem
obsługi danego medium, a same techniczne srodki nauczania traktowano jako pomoce
dydaktyczne, które odbierane były przez nauczycieli jako uzupełnienie procesu
dydaktycznego.
Drugi etap – technologia kształcenia – zwiazany jest z dynamicznym rozwojem
techniki i ciagłymi przemianami w edukacji na swiecie. Przez stały rozwój kregów
zainteresowania nowymi techniczne subdyscyplinami integrujacymi technologie kształcenia, takimi jak: środki nauczania
cybernetyka, psychologia poznawcza, teoria komunikowania, ergonomia dydaktyczna czy
informatyka – technologia kształcenia poszerzała zakres metod i problematyki badawczej,
zogniskowanych bardziej na cele praktyczne, zwiazane z pracami nad projektowaniem,
realizacja i ocena procesu nauczania-uczenia sie, daustawicznie do osiagniecia
najlepszych efektów kształcenia. Jak słusznie stwierdził W. Skrzydlewski „technologia
kształcenia jest dyscyplina pedagogiczna bedaca dziedzina praktycznego zastosowania środki nauczania
dorobku dydaktyki, psychologii uczenia sie oraz wiedzy o komunikowaniu w celu
opisywania, wyjasniania i konstruowania procesu nauczania-uczenia sie, w którym media techniczne
prezentuja informacje, rozwijaja procesy wewnetrzne jednostki, usprawniaja procesy
porozumiewania sie, stanowiac równoczesnie efektywne i atrakcyjne zródła wiedzy”
[Skrzydlewski, 1990]. Techniczne srodki dydaktyczne zalicza sie ju w tym etapie
do kategorii „narzedzi intelektualnych”, które człowiek środki stworzył w celach poznawczych, dla
lepszego postrzegania rzeczywistosci oraz sprawniejszego porozumiewania sie. W tym
stwierdzeniu widac zmiane paradygmatu kształcenia: kształcenie ukierunkowane jest na
uczacego sie, wymaga jego aktywnego udziału – człowieka umiejetnie przetwarzajacego
informacje, głównie za sprawa mediów elektronicznych. Wiazał sie on środki nauczania
z wprowadzaniem do rónych typów szkolnictwa nowosci technicznych, takich jak: telewizja
w obwodzie zamknietym, magnetowid, kamera wideo oraz tworzeniem centrów
audiowizualnych – głównie w celu prezentacji informacji. Ten okres mona nazwac
za J. Morbitzerem – technologia w kształceniu. Charakteryzował sie on niewatpliwie dydaktyczne
przerostem formy nad tresciami i brakiem głebszych refleksji dydaktycznych [Morbitzer,
1993]. Równolegle z tym kierunkiem, zwiazanym z praktyczno-technicznym ujeciem
zastosowan mediów w edukacji, rozwijał sie nurt dotyczacy teoretycznych aspektów
metodycznych, obejmujacy środki nauczania metody i techniki nauczania-uczenia sie, tworzac w ten sposób
baze do dalszych rozwaan teoretycznych nad zastosowaniem mediów w kształceniu.
Doskonałym przykładem ma techniczne tu byc zastosowanie mikronauczania jako techniki
kształcenia podstawowych umiejetnosci dydaktycznych nauczyciela. Technika ta, oparta
wprawdzie na załoeniach behawioralnych, znakomicie sprawdza sie w kształceniu młodych
nauczycieli w zakresie umiejetnosci autoprezentacji i stanowi do dnia dzisiejszego jedna
z najbardziej efektywnych form działan kreacyjnych. Ponadto mona stwierdzic, e bardzo
aktywizuje studentów, uczy samooceny i dostrzegania zarówno negatywnych, jak
i pozytywnych elementów w zakresie komunikacji interpersonalnej. Jak słusznie stwierdza
W. Skrzydlewski środki nauczania „moliwosci technik wideo w spojrzeniu na siebie jako obiekt sa dzis
bezsporne i stosowane w rónych metodach doradztwa i terapii”. Media spełniaja role
srodków, dzieki którym moemy popatrzec na siebie niejako z boku i dokonac analizy swojej
prezentacji środki . Najwaniejsza faza w mikronauczaniu jest jednak umiejetne przeprowadzenie
dyskusji. Wykorzystujac zarejestrowany materiał mona starannie przeprowadzic wnikliwa techniczne
analize konkretnych umiejetnosci studenta, jego techniki w zakresie wypowiadania sie
i stylu prezentacji. Bardzo czesto dyskusja ta staje sie dyskusja twórcza [Berezowski, 2003].
Głównym celem tej techniki jest wykształcenie nauczyciela medialnego, przygotowanego
nie tylko do korzystania z mediów, ale te wystepujacego przed mediami, takimi jak
mikrofon czy kamera.
Gwałtowny rozwój mediów elektronicznych oraz dynamiczna ekspansja technologii
informacyjnych i komunikacyjnych przyczyniły sie do przeobraen współczesnych
społeczenstw w nowa forme organizacji ycia – społeczenstwo informacyjne. Jest to
trzeci etap przeobraen mediów edukacyjnych. Szczególna role w tej ewolucji zajmuja środki nauczania
technologie cyfrowe, które pozwoliły na stworzenie technologicznych podstaw rozwoju
4 dydaktyczne
multimediów. Dotychczasowa analogowa produkcja i dystrybucja informacji odchodzi
w przeszłosc, zastepowana jest przez techniczne tansza – cyfrowa. Media analogowe, uznawane do tej
pory za podstawowe dla społeczenstwa masowego, ustepuja miejsca interaktywnym,
cyfrowym srodkom przekazu. W tej sytuacji musimy sobie ju dzis odpowiedziec na
podstawowe pytanie: jak przygotowac młodego nauczyciela do aktywnego funkcjonowania
w takiej rzeczywistosci medialnej?
Realizowana obecnie w Polsce reforma edukacyjna z 1999 roku zakładała
wprowadzenie do szkół miedzyprzedmiotowej scieki edukacji czytelniczej i medialnej,
co dawało szanse stworzenia nowoczesnego, stabilnego systemu kształcenia nauczycieli
i uczniów w dziedzinie wykorzystania nowoczesnych mediów. Edukacja medialna ma
na celu dostarczenie wiedzy i umiejetnosci pozwalajacych posługiwac sie mediami
(w tym take multimediami) oraz dydaktyczne wykorzystywac je jako czynnik rozwoju w ciagu całego środki nauczania
ycia. W pełni mona sie zgodzic ze stanowiskiem S. Dylaka, mówiacym e realizacja tej
wiedzy i umiejetnosci w kształceniu nauczycieli powinna sie opierac na hasle: „Edukacja
medialna to uczenie przez media, o mediach i dla mediów” [Dylak, 1997]. Jakie sa
główne cele tak pojmowanej edukacji?
Edukacja o mediach oznacza podejscie narzedziowe, czyli umiejetnosc
wykorzystania mediów i multimediów, prowadzenie dialogu za posrednictwem Internetu,
gdzie media stanowia zarówno tresc nauczania, jak i narzedzie wspierajace proces
kształcenia. Zgodnie z sugestia S. Dylaka, tak pojeta edukacje naley prowadzic środki nauczania środki
w dwóch nurtach: wiedza o mediach i mechanizmach ich oddziaływania oraz umiejetnosc
obsługi sprzetu.
Edukacja przez media ma na celu kształtowanie wewnetrznej motywacji uczenia
sie. Uczniowie maja okazje do wykorzystywania wiadomosci w praktycznym działaniu,
do zdobywania i opanowania procedur przetwarzania danych, czy wreszcie do odczuwania
radosci tworzenia i natychmiastowego niemal spotkania z gotowym dziełem.
Zasadniczym celem edukacji dla mediów jest wprowadzenie przyszłych nauczycieli środki nauczania
i uczniów w kulture medialna, a głównie przygotowanie ich do krytycznego odbioru mediów
w zakresie umiejetnosci analizowania i rozumienia przekazów medialnych.
Niezwykle ciekawa koncepcja J. Morbitzera jest dodanie do wyej przedstawionych
celów, jeszcze jednego – kształcenia ku mediom. Cel ten akcentuje aktywnosc uczacego
sie i doskonale koresponduje z jedna z najwartosciowszych metod kształcenia
– z kształceniem przez przeywanie. Zaproponowany element „kształcenia ku mediom”
powinien przyczynic sie do ukształtowania pozytywnie rozumianego homo mediens
– człowieka medialnego, lepiej przygotowanego do ycia w medialnym swiecie. Jest to
powrót do znanej od wielu lat, a czesto dzis zapomnianej techniki mikronauczania
[Morbitzer, 2003].
Rola edukacji medialnej jest nie tylko doskonalenie nauczycieli w zakresie
stosowania rónorodnych urzadzen technicznych oraz materiałów dydaktycznych.
Załoeniem edukacji medialnej jest take to, e współczesny nauczyciel powinien umiec
stworzyc swój własny program dydaktyczny, oparty na wiadomosciach i umiejetnosciach
wykorzystania technologii cyfrowych. Taki dydaktyczne„medialny nauczyciel” powinien posiadac
umiejetnosci tworzenia prezentacji, nagrania i zmontowania programu telewizyjnego,
5
dokonania selekcji materiału edukacyjnego z Internetu. Dzieki technologii cyfrowej
te umiejetnosci, które dawniej były zarezerwowane dla nielicznych (np. fotografia,
filmowanie), dzis sa dostepne dla wszystkich. Umiejetnosc wykorzystania technologii
cyfrowych do prezentacji i archiwizacji stanowi wany cel edukacji środki medialnej. Na liste
dotychczasowych kompetencji nauczycielskich musimy wpisac nowe – umiejetnosc
prawidłowej prezentacji informacji z uyciem mediów nowej generacji, zarówno w fazie
poszukiwania informacji, jej redagowania, jak i wizualizacji. środki nauczania
Mona sadzic, e ze wzgledu na dokonujacy sie niezwykle dynamiczny proces
rozwoju technologii cyfrowej nastapi techniczne integracja mediów zarówno na poziomie
technologicznym, jak i informacyjnym. Trafna wydaje sie byc teza, e ju wkrótce musi
nastapic integracja edukacji informatycznej i medialnej [Morbitzer, 2003]. Tylko w ten
sposób edukacja medialna i informatyczna maja szanse nadania edukacji charakteru
humanistycznego i zarazem przygotowania ludzi do ycia w srodowisku medialnym.
Literatura
Berezowski O.: Rola edukacji medialnej w dydaktyczne kształceniu kompetencji nauczycielskich.
[W:] Nauki pedagogiczne w teorii i praktyce edukacyjnej. Pod red. J. Kuzmy i J. Morbitzera.
Wydaw. Akademii Pedagogicznej, Kraków 2003, s. 109–114
de Kerckhove D.: Powłoka kultury. Odkrywanie nowej elektronicznej rzeczywistosci. Wydaw.
Mikom, Warszawa 1996
Dylak S.: Edukacja medialna w szkole. O mediach, przez media dla mediów. [W:] Media
a edukacja. Red. W. Strykowski. Wydaw. eMPi2 , Poznan 1997
Goban-Klas T.: Edukacja wobec pokolenia SMSu. [W:] Media i edukacja w dobie integracji.
Red. W. Strykowski i W. Skrzydlewski. techniczne Wydaw. eMPi2, Poznan 2002
Gwózdz A.: Pejzae audiowizualne. Wydaw. Universitas, Kraków 1997
Morbitzer J.: Edukacja informatyczna i medialna – razem czy osobno, czyli o ewentualnej
integracji tych edukacji. „Edukacja Medialna” nr 4/2003, s. 31–36 środki nauczania
Morbitzer J.: Technologia kształcenia, [W:] Encyklopedia pedagogiczna. Pod red. środki
W. Pomykały. Wydaw. Fundacja INNOWACJA, Warszawa 1993
Skrzydlewski W.: Technologia dydaktyczne kształcenia. Przetwarzanie informacji. środki nauczania Komunikowanie.
Wydaw. Naukowe UAM, Poznan 1990 dydaktyczne techniczne

Techniczne Środki Dydaktyczne Naucznia

1 data 29.03.2008, o 07:38 (UTC)

<-Powrót

Dalej->